Εκδόσεις: ΑΔΕΛΦΟΙ ΒΛΑΣΣΗ, ΑΘΗΝΑ 1984
Διαστάσεις: 14X22cm Σελίδες: 208 Μαλακό εξώφυλλο
Τιμή: 4
Το μικρό διήγημα, το σύντομο -κι όχι τόσο η νουβέλλα, που παίρνει κάποτε την έκταση μυθιστορήματος- είναι το πιο δύσκολο είδος της λογοτεχνικής δημιουργικής πεζογραφίας. Και τούτο γιατί, πρώτα-πρώτα, ένα τέλειο διήγημα πρέπει να κλείνει μέσα του "ολάκερο κόσμο", και τέτοιο πράμα δε χωρεί εύκολα σε λίγες σελίδες. Ο μυθιστοριογράφος, όταν δεν κατορθώσει να κλείσει τον "κόσμο" του σ' έναν τόμο, γράφει δυο, πέντε, δέκα, και καμιά φορά, όπως τελευταία στη Γαλλία, είκοσι! Στο διηγηματογράφο αυτή η ευκολία, η άνεση, είναι απαγορευμένη: άμα το αφήγημα του υπερβεί ένα όριο, αλλάζει είδος, κι από διήγημα γίνεται νουβέλλα. Έπειτα, εκτός από τη μεγάλη συγκέντρωση, κι εκτός απ' όλες τις άλλες αρετές τον αφηγηματικού είδους -κι είναι γνωστή η δυσκολία τους- ένα τέλειο μικρό διήγημα πρέπει να 'χει και κάτι το δικό του, το ιδιαίτερο, το ιδιόρρυθμο, μια πρωτοτυπία προπάντων στο θέμα, στο μύθο, στην υπόθεση, ώστε να μη μοιάζει με άλλο ούτε του ίδιου του συγγραφέα, ούτε κανενός. Να το διαβάζεις μια φορά και να το θυμάσαι για πάντα. Για όλ' αυτά, στην παγκόσμια λογοτεχνία, και την παλιά, και τη νεότερη, και τη σύγχρονη, οι μεγάλοι ή έξοχοι μυθιστοριογράφοι είναι ασύγκριτα περισσότεροι από τους μεγάλους ή έξοχους διηγηματογράφους, εννοώ της ολκής ενός Γκυ ντε Μωπασσάν ή ενός Έδγαρ Πόε, για να περιοριστώ μόνο στους παλιούς, σ' εκείνους δηλαδή που μεσουρανούσαν, σαν ανέφικτα πρότυπα, την εποχή που άρχισαν να φαίνονται κι οι διηγηματογράφοι της γενεάς μου. "Τηρουμένων των αναλογιών και των αποστάσεων", όπως έλεγε τόσο συχνά ο αξέχαστος Καμπούρογλους, το ίδιο φαινόμενο παρατηρούμε και στη μικρή μας Ελλάδα. Έξοχους, αν όχι και μεγάλους, μυθιστοριογράφους έχουμε σχετικά πολλούς· οι καλοί όμως νεοέλληνες διηγηματογράφοι, και μάλιστα ανάμεσα στους νεότερους, είναι ελάχιστοι.
Στη λογοτεχνική μου ζωή, που ο Θεός θέλησε να ξεπεράσει το μισόν αιώνα -ήμουν δεκαεφτά χρονών παιδί όταν εμφανίστηκε το πρώτο μου βιβλίο- έχω γράψει πολλά κι απ' όλα: μυθιστορήματα, νουβέλλες, διηγήματα, θεατρικά πολύπρακτα, μονόπρακτα. Αλλά μπορώ, νομίζω, να 'μαι ευχαριστημένος, και περήφανος αν θέλετε, που οι ιστορικοκριτικοί της Λογοτεχνίας μας, δικοί μας και ξένοι -οι καλόπιστοι κι αντικειμενικοί, εννοώ, όχι οι αρνητές ή παραδοξολόγοι- απ' όλο μου το έργο, ξεχωρίζουν τα μικρά μου διηγήματα. Τα ονόμασαν "πρότυπα του είδους", κι ακόμα "μικρά αριστουργήματα". Όλα βέβαια είναι σχετικά ("τηρουμένων των αναλογιών" κτλ.), επομένως κι η περηφάνεια μου. Δεν εφαντάστηκα ποτέ πως είμ' ένας μεγάλος διηγηματογράφος, κάθε άλλο· αλλά δεν μπορεί παρά να με κολακεύει το ξεχώρισμα αυτό του "πιο δύσκολου είδους" ανάμεσα στ' άλλα που καλλιέργησα -ξεχώρισμα που μου δίνει το δικαίωμα να θεωρώ κι εγώ τα μικρά μου διηγήματα σαν το καλύτερο μέρος του όλου μου Έργου. Και τίποτ' άλλο αν δεν έχουν, όμως το κάτι εκείνο, το ιδιαίτερο, το δικό τους, που τα κάνει να μη μοιάζουν ούτε μεταξύ τους, ούτε με άλλα, νομίζω πως, τα καλύτερα τουλάχιστο, το έχουν. Γι 'αυτό μόνο τα πρόσεξαν τόσο και τα ξεχώρισαν οι ειδικοί. ΓΡΗΓ. ΞΕΝΟΠΟΥΛΟΣ, της Ακαδημίας Αθηνών (Από τον πρόλογο της έκδοσης)
